Kasparov

3.16.2023

Proost. The war won’t end until Putin is gone or unless he is sure ending it is the only way to stay in power. Sanctions and other economic pressure are essential and Western companies supporting Russia will be called out. https://t.co/HeD5iTZGEs

— Garry Kasparov (@Kasparov63) March 16, 2023

Here’s the full story Garry @Kasparov63 refers to: “Heineken reneges on its promise and invests in Russia.” @FTM_eu
In fact, the company launched 61 new products, some of them to replace brands which did leave Russia after the invasion of Ukraine 🍻🧵 https://t.co/zzag19QApR https://t.co/MGcLnPEtte

— Olivier van Beemen (@oli4vb) March 17, 2023

This article is a reprint. You can read the original at Het Financieele Dagblad.

By Jean Dohmen

“Voor al die bedrijven die nog steeds niet uit Rusland zijn vertrokken, wil Garri Kasparov het nog één keer uitleggen: ‘Alles wat je nu doet, ondersteunt de oorlog. Alles wat de economie daar helpt, verlengt de oorlog. Het betekent dat het regime van Vladimir Poetin meer tijd koopt. En elke dag dat Poetin langer aan de macht blijft, vallen er meer doden.’

Deze boodschap is nadrukkelijk ook gericht aan bierbrouwer Heineken, die ondanks de belofte het land te zullen verlaten nieuwe producten bleef lanceren, zegt de voormalige wereldkampioen schaken via Skype.

Kasparov ontvluchtte Poetins Rusland in 2013. Hij woont in New York en speelt een vooraanstaande rol in het verzet tegen Poetin. Zo is hij nauw betrokken bij het in mei 2022 in de Litouwse hoofdstad Vilnius opgerichte Russian Action Committee dat de oppositie tegen Poetin tracht te bundelen. Het regime in Moskou bestempelde Kasparov dat jaar tot ‘buitenlands agent’, synoniem voor landverrader.

Hij waarschuwde al jaren voor Poetin, maar voelde zich lang een roepende in de woestijn. Acht jaar geleden voorspelde hij in zijn boek Winter is Coming dat de Russische president geen genoegen zal nemen met de annexatie van de Krim in 2014. De conclusie van het boek: ‘De beste reden om nu in actie te komen om Poetin tegen te houden is genadeloos eenvoudig: morgen wordt het alleen maar moeilijker.’

Waarom werd er niet geluisterd?
‘Het eenvoudigste antwoord is: we leren niets van de geschiedenis. We blijven zeggen dat de geschiedenis ons vertelt wat goed en wat kwaad is, maar we negeren het. Ik lag constant onder vuur omdat ik de opkomst van Poetin vergeleek met die van Adolf Hitler. In Europa en de Verenigde Staten is het taboe om iemand met Hitler te vergelijken.’

‘Ik wees er wanhopig op dat de Hitler die de Tweede Wereldoorlog begon een andere was dan de Hitler uit 1933 of 1936. Kijk maar naar kranten uit die tijd: vooral in de eerste jaren kreeg hij veel speelruimte. Toen had hij tegengehouden moeten worden. Ik ben een fan van Winston Churchill. Hij waarschuwde de Britten al jaren voor Hitler, maar ook hij werd volledig genegeerd.’

Verongelijkt: ‘Toen ik mijn boek in 2015 publiceerde, was Poetins trackrecord ernstiger dan dat van Hitler in 1936. Poetin had op dat moment al Georgië en Oekraïne aangevallen. Mijn voorspellingen werden genegeerd, omdat iedereen liever de andere kant op keek. Ik werd hard aangepakt, weggezet als oorlogshitser.’

Als u één Europese politicus moet noemen die volgens u symbool staat voor dat wegkijken na 2014, wie is dat dan?
‘Zonder twijfel Angela Merkel, de vorige bondskanselier. Zij was hoofdverantwoordelijk voor de boodschap aan Poetin dat het business as usual zou blijven, wat er verder ook zou gebeuren. Ze heeft meegeholpen Europa afhankelijker te maken van Russisch gas. Op cruciale momenten is ze altijd compromissen blijven zoeken ten koste van anderen.’

‘Poetin creëerde natuurlijk ook de illusie dat je goed zaken met hem kon doen. Hij bood zeer behendig allerlei zakelijke deals aan, en breidde zo zijn invloed in Europa steeds verder uit – ook zonder geweld. Kijk naar al de politici en zakenmensen die met hem wilden samenwerken. Zijn vermogen om de politiek in het Westen te beïnvloeden was zonder precedent. Niemand wilde die lucratieve deals opofferen.’

U zegt: er waren genoeg aanwijzingen dat het mis zou gaan?
‘Dictators liegen altijd over wat ze hebben gedaan, maar om een of andere mysterieuze reden vertellen ze ons wel altijd wat ze van plan zijn te gaan doen. Hitler deed het in 1925 in zijn boek Mein Kampf, lang voordat hij echte macht had.’

‘Toen Poetin sprak over de restauratie van de Sovjet-Unie en klaagde over het verlies van het oude imperium, negeerde het Westen dat. Maar de man die dat zei was wel de president van een nucleaire supermacht. Zijn eerste daad als president was, niet toevallig, het herstel van het oude volkslied van de Sovjet-Unie.’

‘In een speech in 2005 zei Poetin letterlijk dat de ineenstorting van de Sovjet-Unie de grootste geopolitieke catastrofe uit de twintigste eeuw was. Voor mij was dat een duidelijke indicatie wat hij van plan was. De oorlog in Oekraïne is voor hem een kans om het resultaat van de Koude Oorlog terug te draaien.’

Had de huidige oorlog voorkomen kunnen worden als het Westen na de annexatie van de Krim harder had gereageerd?
‘Hoogstwaarschijnlijk. Als we toen 25% van de huidige sancties hadden opgelegd, had hij kunnen zien dat de prijs hoog was. Er is geen garantie dat het was gelukt, maar het had het veel lastiger voor hem gemaakt om de oorlog te beginnen.’

U schreef in 2015 al dat Rusland onder Poetin was veranderd van een fragiele democratie in een dictatuur. Hoe zou u het huidige Rusland omschrijven?
‘Als je overeenkomsten zoekt met een politiek regime uit het verleden, dan is dat nazi-Duitsland. Dat is voor mij heel duidelijk. Moskou is nu als Berlijn in 1943.’

‘Waarin het regime van Poetin duidelijk van dat van Hitler verschilt, is de maffiose structuur. Poetin – ik gebruikte in mijn boek al de maffiaterm capo di tutti capi – gelooft dat de wereld geregeerd moet worden door machtige mensen. Might is right. De wet geldt voor ondergeschikten, niet voor de mensen aan de top.’

‘De wereld die hem voor ogen staat is denk ik meer de wereld van Jozef Stalin. Poetin houdt van de Sovjet-Unie. Maar in tegenstelling tot de Sovjets maalt Poetin niet om de kleur van zijn bondgenoten in het Westen. De Sovjets zouden alleen met links of extreem-links samenwerken. Poetin werkt samen met extreem-links en extreem-rechts. Alles wat helpt om chaos te creëren, twijfel te zaaien en de democratie aan te vallen is aanvaardbaar.’

‘De Koude Oorlog was een triomf van de liberale democratieën. Die haat hij. Mensen mogen van Poetin geen stem hebben, ze moeten zwijgen en kunnen naar believen geofferd worden. Daarom jaagt hij nu ook duizenden en duizenden Russen de dood in om een kleine plaats als Bachmoet in het oosten van Oekraïne te veroveren.’

Hoe moet het Westen omgaan met dat regime?
‘Dit is een regime waarmee je niet kunt onderhandelen. Dat zeg ik al de hele tijd. Poetins oorlog met het Westen is een existentiële strijd. Als het alleen om land gaat, kun je wel een of ander compromis vinden. Maar in deze oorlog draait het om principes. Die oorlogen kunnen niet eindigen aan de onderhandelingstafel.’

Wat veel mensen hier verbaast: de meeste Russen zwijgen. Steunen ze allemaal Poetin?
‘Kunt u zich grote demonstraties tegen de oorlog in het Berlijn van 1943 herinneren? De Duitsers hebben tot de laatste bunker doorgevochten. Hitler was twaalf jaar aan de macht, Poetin al 22 jaar. De Duitse propagandamachine kon niet tippen aan die van Poetin. Dr. Goebbels zou jaloers zijn op alle technologie en al het geld dat Poetin aan propaganda kan uitgeven.’

‘Het tragische is dat veel Russen die propaganda ook nog geloven. Stel dat iemand zou zeggen: “Garri, je bent een goede spreker, je krijgt dertig minuten om het Russische volk toe te spreken op alle kanalen tegelijk. Overtuig ze.” Dan zou het mij waarschijnlijk niet lukken om de propaganda uit hun hoofd te praten.’

Ze zijn gehersenspoeld?
‘Beslist. Maar ik denk ook dat veel mensen zich op de vlakte houden. En je zag de reactie van de meest ontwikkelde Russen op de mobilisatie: die gingen ervandoor. De getallen variëren van 700.000 tot 2,5 miljoen. Niemand weet exact hoeveel het er zijn. Er zijn wel indirecte aanwijzingen, zoals de sterke stijging van het bbp in Armenië – dankzij gevluchte Russen.’

‘Het is een exodus die je alleen kan vergelijken met die van 1917, tijdens de burgeroorlog. Het laat volgens mij zien dat de Russische samenleving toch niet compleet gehersenspoeld is.’

Wat kan het Westen doen om tegenwicht te bieden aan die propaganda?
‘Dat hadden jullie twintig jaar geleden moeten doen, maar die tijd hebben jullie verloren laten gaan. De enige boodschap die we nu nog naar Rusland kunnen sturen is een Oekraïense overwinning. De enige kans om er wat te veranderen is de Russen laten zien dat de oorlog verloren is. Dat is ook de les van de Russische geschiedenis: zolang Russen denken dat de oorlog gewonnen kan worden, zijn ze bereid offers te brengen. Pas als het de verkeerde kant op gaat kan er een revolutie ontstaan.’

U hoopt dat Rusland na het vertrek van Poetin een democratie wordt. Bent u niet te optimistisch?
‘We zullen helemaal opnieuw moeten beginnen, het land opnieuw in elkaar moeten zetten: niet als imperium, maar als een parlementaire democratie. De rol van Moskou als machtscentrum moet worden geëlimineerd. Er moet een nieuwe vorm van samenwerking tussen de regio’s komen. Een garantie dat zo’n transitie succesvol zal zijn is er niet. Laten we eerlijk zijn, veel Russen omarmen de waarden van de vrije wereld niet. Het begint allemaal met een Oekraïense zege. Het begin van de bevrijding van Rusland van Poetins fascisme is de Oekraïense vlag die wappert boven de Krim. Dat is de enige kans die we hebben.’

Wanneer houdt de oorlog op?
‘Poetin gelooft nog altijd dat hij Oekraïne en het Westen kan verslaan. Deze oorlog is alleen voorbij als Poetin van het toneel verdwijnt. Zolang hij in het Kremlin zit, houdt het niet op. Het is ook een politiek risico als de oorlog doorgaat in 2024. We gaan dan richting Amerikaanse presidentsverkiezingen. Geluiden van radicaal-links, maar vooral ook uit het Trump-kamp kunnen dan een zeer belangrijke rol gaan spelen.’

‘Het Westen begrijpt dat het de oorlog dit jaar moet zien te beëindigen. Of dat lukt, hangt af van de wapens die Kiev krijgt. Oekraïners zijn weerbaar en creatief. Maar je kan de oorlog niet winnen zonder tanks, straaljagers en langeafstandsraketten. Het Westen is langzaam. Wat tot nu toe aan Oekraïne is geleverd, is minder dan het land nodig heeft. Maar het is ook veel meer dan Poetin had verwacht.’

‘Als je de huidige Duitse kanselier Olaf Scholz en de huidige Amerikaanse president Joe Biden vergelijkt met Merkel en Obama, dan moet ik toegeven dat ze het veel beter doen dan ik verwachtte. En ik denk dat het bezoek van president Biden aan Kiev net zo historisch was als het “Ich bin ein Berliner” van John F. Kennedy in 1963 in Berlijn.’

‘Bij Biden in Kiev ging het niet om woorden, het ging om het beeld. De president van de Verenigde Staten in een oorlogsgebied dat niet door Amerikaanse troepen wordt gecontroleerd. Dat is een duidelijke boodschap aan Moskou.’ Optimistisch: ‘Ik denk dat er een zeer goede kans is dat we dit jaar een Oekraïense zege zien.’

Wordt Poetin na de oorlog in Rusland zelf berecht of komt hij naar Den Haag?
‘Ik denk niet dat hij nog lang leeft. Als de oorlog verloren is, zal er op de een of andere manier een eind komen aan zijn heerschappij. Hoe graag ik ook zou willen dat hij wordt berecht, ook aan zijn biologische leven kan zomaar abrupt een einde komen, om redenen waar wij geen invloed op hebben.'”